Nawał pokarmu jest to stan fizjologiczny, przejściowy, który świadczy o prawidłowo rozwijającej się laktacji.
Dochodzi do gwałtownego zwiększenia się ilości pokarmu. Typowo występuje około 2-4 doby po porodzie i dotyczy obu piersi jednocześnie. Proces ten może być opóźniony (5-6 doba) z powodu stresu okołoporodowego, u matek z cukrzycą, po cięciu cesarskim lub zahamowany z powodu pozostawienia fragmentu łożyska. W okresie nawału piersi stają się obrzmiałe, ciężkie i twarde. Gruczoł jest silnie napięty co stwarza nieprzyjemne uczucie przepełnienia i dyskomfortu. Piersi mogą być bardziej ucieplone, jednak niebolesne. Temperatura ciała matki nie jest podwyższona. Produkcja mleka w tym okresie jest niedostosowane do potrzeb dziecka i jest go znacznie więcej niż dziecko potrzebuje. Wypływ mleka jest normalny i podczas ssanie słyszalne jest odgłos przełykania.
Ponieważ nawał należy do stanów fizjologicznych, nie wymagane jest specjalne postępowanie lecznicze. Najważniejsze w tych dniach jest stosowanie zasad postępowania w pierwszych 4 – 6 tygodniach laktacji.
- Karmienie według potrzeb dziecka 8-12 razy na dobę.
Nowo narodzone dziecko ma inny dobowy rytm ssania niż niemowlę dlatego sposób karmienia jest również inny w pierwszych kilku tygodniach. Od drugiej doby życia dziecko wykazuje większą aktywność i zgłasza się do piersi co 1 – 3 godziny. Jeżeli nie wybudza się sam i przesypia dłużej niż 4 godziny powinien być wybudzany na karmienie. Pory karmień w tym czasie są nieregularne i zdarza się, że więcej jest karmień popołudniowych, jednak po ustabilizowaniu się laktacji rytm karmień jest bardziej przewidywalny. Zarówno za małą częstotliwość karmień jak i za duża wymaga skontrolowania pozycji i sposobu karmienia, ponieważ może świadczyć o nieprawidłowej technice. Obserwowanie dziecka pozwala na rozpoznanie wczesnych sygnałów głodu, a tym samym przystawienie dziecka do piersi wtedy kiedy jest jeszcze spokojne i chętne do ssania piersi. Nie powinno się czekać na późne oznaki głodu takie jak płacz czy odginanie główki do tyłu. Zdecydowanie trudniej jest przystawić zniecierpliwione dziecko. Dlatego najpierw uspokajamy je przed przystawieniem do piersi. Zalecane jest nakarmienie dziecka z jednej piersi, a po jej opróżnieniu można zaproponować dziecku drugą pierś podczas jednego karmienia. Podczas zmiany warto dziecko potrzymać do odbicia czy ewentualnie je przewinąć. Następne karmienie powinno zacząć się od „niedokończonej piersi”.
- Karmienie wg potrzeb matki w dzień i w nocy
Dziecko przesypiające pory karmień, należy wybudzać i nakarmić na życzenie matki, najlepiej z obu piersi podczas jednego aktu karmienia. Ma to istotne znaczenie w okresie przepełnienia piersi. Zapobiega nieprzyjemnym odczuciom związanym z nagromadzeniem się pokarmu w piersiach (nawał), chroni przed obrzękiem i zastojem. Częste karmienia to częstsze opróżnianie piersi, a w rezultacie odpowiednia ilość pokarmu i szybsze stabilizowanie się laktacji.
- Karmienie powinno być efektywne i trwać przynajmniej 10 minut
Prawidłowa technika i odpowiednia długość karmienia wpływa na skuteczność karmienia piersią. Długość ssania może się różnić: pierwsze karmienia mogą trwać 30-40 minut, w późniejszym okresie niemowlę aby opróżnić pierś potrzebuje zaledwie kilku minut. Należy skontrolować technikę karmienia jeśli noworodek ssie za krótko lub za długo.
- Karmienie wyłącznie mlekiem matki
Podawanie innych płynów niż mleko matki zaburza rozwijającą się jeszcze laktacje. Jeśli dziecko wymaga dokarmiania, pierwszym z wyboru mlekiem jest mleko matki. Dokarmianie dzieci preparatami mlekozastępczymi bez wskazań medycznych mogą wykazywać mniejszą chęć ssania piersi, a w konsekwencji utrudnia powrót do wyłącznego karmienia piersią.
- Nie stosowanie smoczków uspokajaczy
Podawanie smoczka uspokajacza w okresie stabilizowania się laktacji (cztery tygodnie po porodzie) zmniejsza częstotliwość ssania piersi, co może przyczynić się do obniżenia ilość wytwarzanego pokarmu.
W trakcie nawału dobrze jest zwrócić szczególną uwagę na odciąganie:
- niewielkich ilości pokarmu przed karmieniem w celu zmiękczenia otoczki
- jeśli pierś jest napięta z powodu przepełnienia
- pomiędzy karmieniami (jeśli dziecko najadało się i nie chce dłużej ssać) – tylko do odczucia ulgi
Co powinna zrobić mama, jeśli dojdzie do nawału pokarmu?
- pamiętać o częstych karmieniach w dzień i w nocy
- zawsze gdy czuje, że pierś się wypełnia pokarmem, powinna spróbować nakarmić swoje dziecko, jeśli jest najedzone i nie chce ssać piersi odciągnąć niewielką ilość pokarmu do momentu uczucia ulgi
- niewielką ilość pokarmu powinna odciągnąć także wtedy, gdy brodawka
chowa się w przepełnioną mlekiem pierś, a otoczka jest obrzmiała co sprawia trudność dziecku w jej prawidłowym uchwyceniu
- zwrócić uwagę czy dziecko prawidłowo ssie pierś, często potrzebne jest poprawienie techniki ssania
- korzystne jest stosowanie zimnych okładów na piersi po karmieniu (można wykorzystać schłodzone wcześniej liście białej kapusty lub kostki lodu zawinięte w ściereczkę) oraz picie naparu z szałwii w czasie największego nasilenia
nawału (1-2 saszetki dziennie)
Nigdy nie należy ugniatać piersi oraz stosować forsownego masażu!
