Bezdechem nazywamy zatrzymanie oddechu u noworodka trwające minimum 20 sekund lub krócej, ale z towarzyszącymi dodatkowymi objawami: znaczne zwolnienie czynności serca lub zmniejszenie utlenowania krwi (tzw. spadek saturacji).
Częstość i nasilenie bezdechów u noworodków związana jest z dojrzałością dziecka – najczęściej bezdechy występują u noworodków urodzonych przedwcześnie. Należy pamiętać, że krótkie przerwy w oddychaniu (trwające 5-10 sekund) są zjawiskiem bardzo częstym u noworodków. Jeśli stwierdzi się brak oddechu nie należy wpadać w panikę, należy pamiętać, że noworodkom zdarza się tzw. oddychanie periodyczne. Jest to zjawisko fizjologiczne i polega na występujących po sobie fazach zatrzymania oddechu (nie dłuższych niż 20 sekund) i przyspieszenie oddechu.
Wyróżnić można trzy rodzaje bezdechów:
– bezdechy centralne – te najczęściej są przyczyną bezdechów występujących u wcześniaków, wynikają z niedojrzałości ośrodków oddechowych znajdujących się w rdzeniu przedłużonych i polegają na zaprzestaniu ruchów oddechowych wskutek braku stymulacji ze strony ośrodka oddechowego
– bezdechy obturacyjne (zaporowe) – spowodowane są niedrożnością dróg oddechowych, napęd oddechowy jest zachowany, ale jest brak przepływu powietrza przez górne drogi oddechowe
– bezdechy złożone, czyli mieszane – przyczyna leży w zaburzeniach regulacji ośrodkowej oddychania jak i upośledzeniu drożności dróg oddechowych.
Do wystąpienia bezdechu u noworodka może przyczynić się wywołanie odruchu przez podrażnienie tylnej ściany gardła – na przykład w trakcie energicznego odśluzowywania gardła za pomocą cewnika lub dostania się płynu do górnych dróg oddechowych podczas karmienia.
Aby rozpoznać bezdech u dziecka należy stwierdzić brak ruchów klatki piersiowej oraz brak wypływu powietrza przez nos i usta. Bezdechowi może towarzyszyć zblednięcie lub zasinienie skóry i błon śluzowych oraz zwolnienie akcji serca.
Wszystkie noworodki urodzone przed 35. tygodniem ciąży, powinny być monitorowane przynajmniej przez 1. tydzień po urodzeniu z powodu ryzyka wystąpienia bezdechów. Monitorowanie należy kontynuować przez minimum 5-7 dni po ostatnim epizodzie bezdechu.
W leczeniu bezdechów wcześniaczych zastosowanie znajduje wiele metod. Często stosuje się stymulację dotykową dziecka, gdyż dotyk pobudza maleństwo do oddychania. W leczeniu ma również zastosowanie tlenoterapia, wspomaganie oddychania z dodatnim ciśnieniem końcowo-wydechowym, tzw. CPAP. Można stosować również leki. Dzieci będące w domu, u których stwierdzono skłonność do występowania bezdechów, mogą wymagać stosowania monitora bezdechów.
Rodzice często wyrażają obawy związane z ryzykiem nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS). Mimo że SIDS dotyczy częściej wcześniaków lub noworodków z małą masą ciała, występowanie bezdechów u wcześniaków nie stanowi czynnika ryzyka.
Zalecane postępowanie zmniejszające ryzyko SIDS:
- pozycja w czasie spania – pozycja na brzuchu zwiększa ryzyko wystąpienia SIDS, natomiast pozycja na plecach, na twardym podłożu zmniejsza
- unikanie palenia papierosów przez rodziców – noworodki narażone na ekspozycję dymu tytoniowego w czasie ciąży lub po urodzeniu obarczone są wyższym ryzykiem SIDS
- nie przegrzewanie dziecka – noworodki przebywające w zbyt wysokiej temperaturze pokojowej są bardziej narażone na SIDS
- karmienie piersią – noworodki, które nigdy nie były karmione piersią są bardziej narażone na SIDS.
