Istotnym czynnikiem w organizowaniu opieki nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie jest wykrycie zaburzeń neurorozwojowych.
Rozpoznanie tych nieprawidłowości może stanowić trudność, dlatego też tak ważna jest obserwacja przez rodziców i personel medyczny. Oceniamy ułożenie dziecka, napięcie mięśniowe (czy jest obniżone – hipotonia, czy wzmożone – hipertonia), zaburzenia ssania, ruchy gałek ocznych.
W ocenie stanu neurorozwojowego musimy ustalić:
- jaki jest poziom rozwoju dziecka w stosunku do jego wieku kalendarzowego,
- jakie nieprawidłowości neurologiczne występują u dziecka.
Wczesne wykrycie dzieci z opóźnieniem rozwoju psychoruchowego, to szybsze rozpoczęcie stymulacji psychorozwojowej. Podejrzewanie lub stwierdzenie opóźnienia rozwoju psychoruchowego niemowlaka jest bezwzględnym wskazaniem do rozpoczęcia usprawniania zaburzonych funkcji. Wstępnych wskazówek w tym zakresie powinien udzielić fizjoterapeuta niezależnie od tego, czy w przyszłości dziecko będzie wymagało leczenia specjalistycznego czy też nie.
Wizyty te sprowadzają się do kontroli prawidłowego ustawienia głowy, kontroli głowy w podporze, następnie koordynacji wzroku z ruchem, kontroli mowy i kontaktów społecznych.
Te wskazówki, to prawidłowe:
- podnoszenie i noszenie dziecka, z uwzględnieniem wygaszania aktywności odruchowej nieprawidłowej a stymulowanie do prawidłowych wzorów ruchowych,
- odpowiednie pozycje do karmienia z prawidłową dystrybucją napięcia,
- właściwe pozycje podczas zabawy i spoczynku.
Fizjoterapeuta jest zobowiązany do pomocy rodzicom dzieci, z którymi pracuje. Powinien on zasugerować rodzicom dziecka najlepszą pozycję, w której należy dziecko nosić czy też układać. Rodzice powinni być poinformowani i nauczeni, jak prowadzić zabawy z dzieckiem, aby rozwijać jego umiejętności ruchowe i intelektualne bez wywoływania nieprawidłowych wzorców ruchu oraz postawy. Aktywizowanie dziecka w nieprawidłowy sposób będzie rozwijać u niego ograniczenia w ruchach.
Pierwsze nieprawidłowe objawy rozwoju ruchowego dzieci dotyczą zwykle opóźnienia lub braku unoszenia głowy, czyli osiągania jej kontroli. Następnie rozwijają się nieprawidłowe ruchy w dalszych częściach ciała. Dziecko układa się nieprawidłowo, najczęściej asymetrycznie, nadmiernie prostując się lub zginając.
W zaawansowanej specjalistycznej formie zaleca się terapię neurorozwojową NDT – Bobath i Vojta, które dysponują precyzyjnie dopracowanymi technikami, wspierającymi rozwój ruchowy i tą drogą starają się wspierać rozwój dziecka.
Metoda Petoo, Conductiv Education i Wscheborne kładą nacisk na kompetencje psychopedagogiczne dziecka. Niezależnie od formy podjętej rehabilitacji, opieka nad dzieckiem przedwcześnie urodzonym jest procesem, który wymaga ogromnej wiedzy i cierpliwości. Podjęta stymulacja powinna być zawsze powiązana z aktywnością, zabawą, bez nadmiernego wysiłku, stresu, lęku czy bólu. Wszelkie działania terapeutyczne są indywidualnie dobrane dla każdego dziecka.
Sporządziła: Halina Gołąbek
